το "δαφνι"-Απογραφη ασθενων την 20-4-1994

Την 20^η Απριλίου 1994 πραγματοποιήθηκε  απογραφή των νοσηλευομένων αυτή την  ημέρα ασθενών στο «Δαφνί». Την Απογραφή αυτή σχεδίασα και πρότεινα στο Διοικητικό Συμβούλιο  ,το οποίο υπό την Προεδρία της Κατερίνας Αποστόλου την αποδέχτηκε αμέσως και ευχαρίστως.  Την πραγματοποίηση της Απογραφής συντόνισε η  Κλινική που διηύθυνα . Μεγάλη επίσης  ήταν η συμβολή των θεραπευτικών ομάδων όλων των κλινικών που συμπλήρωσαν τα απογραφικά δελτία των ασθενών που νοσήλευαν. Αποφασιστική ήταν επίσης η βοήθεια από το Γραφείο Κίνησης  Ασθενών ,το προσωπικό του οποίου υπό τη διεύθυνση της Κυρίας Σουζανέα, συμπλήρωσε τα στοιχεία που το αφορούσαν.

Είδα κι’ έπαθα για να γίνει αυτή η Απογραφή και να ξεπεραστούν τα εμπόδια, που ξεπηδούσαν από παντού με κύρια αιτία  την  καχυποψία,  με την οποία πολλοί συνάδελφοί μου αντιμετώπιζαν το έργο και τις πρωτοβουλίες μου . Αυτή η καχυποψία έφτασε  μάλιστα στο σημείο κάποιοι να νομίζουν ,ότι με την απογραφή απέβλεπα ,εκμεταλλευόμενος το μόχθο των άλλων, στην επιστημονική μου εξέλιξη με τη δημοσίευση επιστημονικών εργασιών βασισμένων στα στοιχεία της . Το επιχείρημα αυτό ήταν σαθρό και ανόητο αφού όλοι ήξεραν ,ότι είχα εξαντλήσει από μακρού  την επαγγελματική μου εξέλιξη στο νοσοκομείο ( ήμουν ήδη διευθυντής από το 1972 , δηλαδή 22 χρόνια πριν) και  ούτε η πανεπιστημιακή  καριέρα  με ενδιέφερε .( Είχα απορρίψει σχετικές προτάσεις και παραινέσεις  του Καθ. Κώστα Στεφανή με τον οποίο με συνέδεε αμοιβαία εκτίμηση , παρά τις κατά καιρούς διαφωνίες μας ).  Ήξεραν λοιπόν ότι το μόνο που με ενδιέφερε  ήταν , με βάση τα στοιχεία και τα συμπεράσματα που θα προέκυπταν από την απογραφή , να οργανώσουμε τη δουλειά μας και τις Υπηρεσίες μας  καλλίτερα  προς το συμφέρον των αρρώστων. 

Τελικά πάντως όλοι οι συνάδελφοί μου,( μερικοί βέβαια με μεγάλη καθυστέρηση και ύστερα από φορτικές πιέσεις) συμπλήρωσαν τα απογραφικά δελτία , η απογραφή ολοκληρώθηκε και τα συμπεράσματα που βγήκαν ήταν πολύτιμα για τότε ,για τώρα και για το μέλλον. Εάν  βέβαια το παράλυτο Κράτος μας αποφασίσει να σταθεί στα πόδια του και να οργανώσει τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας  με βάση τα γεγονότα και τα πραγματικά στοιχεία   και με γνώμονα το συμφέρον  των πασχόντων και όχι τα ιδιοτελή συμφέροντα εαυτών και αλλήλων , αλλότριες επιδιώξεις και ιδεολογικές και άλλες πάσης φύσεως εμμονές. Είχα ήδη σχεδιάσει την διεξαγωγή μιας δεύτερης απογραφής  για το έτος 1998  και για να δούμε την εξέλιξη των πραγμάτων ,αλλά δεν πρόλαβα γιατί οι τότε κρατούντες φρόντισαν να με απολύσουν, επειδή ,ως  Διευθυντής της Ιατρικής Υπηρεσίας είχα αντιταχθεί στις περίεργες και πάντως επιζήμιες για τους αρρώστους μας επιλογές τους.( Αλλά περί αυτών άλλη φορά).

Θεωρώ πάντως απολύτως αναγκαία και εξαιρετικά χρήσιμη έστω και τώρα μια Απογραφή   των νοσηλευομένων  εντός του Νοσοκομείου  αλλά και στις εκτός αυτού στεγαστικές δομές του και τη σύγκριση των ευρημάτων της με τα ευρήματα της  Απογραφής του 1994. Η μελέτη και η σύγκριση των ευρημάτων  θα μας έδινε μια αρκετά αξιόπιστη εικόνα  της εξέλιξης των πραγμάτων  στα 23 αυτά χρόνια και τους δρόμους που πρέπει να χαράξουμε για το παρόν και το μέλλον.

Από μια πρώτη έστω και πρόχειρη ματιά  στα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν  με την Απογραφή του 1994  , έγινε φανερό ότι θα μπορούσαν να στηρίξουν  και την εκπόνηση ερευνητικών εργασιών. Γι’ αυτό όταν ολοκληρώθηκε κάλεσα εγγράφως  τους συναδέλφους να επωφεληθούν , θέτοντας στη διάθεσή τους τα στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί και το σχετικό λογισμικό για την επεξεργασία τους. Ουδείς όμως ενδιαφέρθηκε. Τους αρκούσε η υποψία ότι θα ενδιαφερόταν η κλινική μας . Ούτε  όμως κι’ εμείς  νοιαστήκαμε . Είχαμε πολλή δουλειά να κάνουμε και οι έρευνες μας περίσσευαν.

Η Απογραφή αυτή λοιπόν του 1994 εκτός από την ιστορική και την πρακτική της αξία  παρουσιάζει και ερευνητικό ενδιαφέρον.  Καλώ λοιπόν όποιο συνάδελφο ενδιαφέρεται να έλθει  σε επαφή μαζί μου , να του παραδώσω όσα  άλλα σχετικά στοιχεία διαθέτω και να του προτείνω σχετικές ερευνητικές εργασίες που θα μπορούσε ,εάν το ήθελε, να επιχειρήσει .

Παρουσιάζω κατωτέρω το απογραφικό δελτίο και μια  συνοπτική παρουσίαση των πρώτων στοιχείων με τα βασικά συμπεράσματα από την επεξεργασία τους . Καλώ και πάλι όποιον  αρμόδιο  ενδιαφέρεται για τους ψυχικά πάσχοντες να μελετήσει τα στοιχεία αυτής της απογραφής  και να δώσει προσοχή στα συμπεράσματα, τις επισημάνσεις και τις προτάσεις μου.

Εδώ περιληπτικά σημειώνω τα εξής:

* Η απογραφή βασίστηκε στη συμπλήρωση εξειδικευμένου απογραφικού δελτίου που περιελάμβανε τα 28 συνολικά ερωτήματα που έπρεπε να απαντηθούν   , όπως και οδηγίες για η συμπλήρωσή του .

* Δεν απογράφησαν οι άρρωστοι της Κλινικής Τοξικομανών και οι νοσηλευόμενοι την ημέρα εκείνοι στο Γενικό Νοσοκομείο μη ψυχιατρικοί ασθενείς.

* Συμπληρώθηκαν 1601 απογραφικά επί συνόλου 1756 νοσηλευομένων .

* Τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν καταχωρήθηκαν σε πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή που είχα επεξεργαστεί με τη βοήθεια εξειδικευμένου τεχνικού. ( Σημειώνω εδώ ότι η μόνη κλινική που διέθετε  τότε υπολογιστή, πρωτόγονο και άχρηστο σήμερα, που τον φυλάω για αναμνηστικούς λόγους , ήταν η Κλινική μας.) Έτσι ήταν εφικτή η συσχέτισή τους με οποιοδήποτε επιθυμητό τρόπο ( Π.χ. μπορούσαμε να ξέρουμε ποιοι συγκεκριμένοι άρρωστοι ηλικίας 60-65 ετών , πάσχοντες από σχιζοφρένια και καταγόμενοι από το Νομό Κορινθίας θα μπορούσαν να ενταχθούν σε Ξενώνα.)

* Την ευθύνη της συμπλήρωσης  του απογραφικού δελτίου είχε ο Διευθυντής  του νοσηλευτικού Τμήματος  όπου νοσηλευόταν  ο άρρωστος.

* Η επεξεργασία των απογραφικών δελτίων επέτρεψε σημαντικά συμπεράσματα όπως π.χ.:

* Επιβεβαιώθηκε η πάγια διαπίστωση από παλαιότερες επιδημιολογικές έρευνες της Κλινικής μας ,ότι οι άνδρες καταλαμβάνουν το 60% των νοσηλευομένων, ενώ οι γυναίκες το 40%.

* Μόνο το 25% περίπου των νοσηλευομένων  είχε γεννηθεί στη Περιφέρεια της Πρωτεύουσας και μόνο οι μισοί περίπου κατοικούσαν σ’ αυτή.

* Μεγάλος αριθμός των νοσηλευομένων αντρών ήταν αγρότες η δε απασχόληση των γυναικών ήταν κυρίως τα «οικιακά». Μόνο δε 13 επιστήμονες (11 άντρες και 2 γυναίκες βρέθηκαν μεταξύ των 1601 απογραφέντων.

* Οι μισοί περίπου νοσηλευόμενοι ήταν εντελώς  αναλφάβητοι ή με γνώσεις λίγων μόνο τάξεων  του  Δημοτικού σχολείου

* Η συντριπτική πλειοψηφία των νοσηλευομένων ,περίπου  τρεις στους τέσσερες, ήταν άγαμοι.

* Λίγο περισσότεροι από τους μισούς (55,11% ) είχαν εισαχθεί ακούσια.  Φαίνεται όμως ότι οι περισσότεροι από αυτούς είχαν αποδεχτεί τη συνέχιση της νοσηλείας τους,  αφού μόνο το 23% περίπου  των νοσηλευομένων φέρονται να συνεχίζουν να νοσηλεύονται ακούσια.

* Ογδόντα  ένας άρρωστοι  (79 άντρες και 2 γυναίκες) κρατούνται σύμφωνα με το άρθρο 69 του Π.Κ.

* Το 80% περίπου των νοσηλευομένων νοσηλευόντουσαν ήδη περισσότερο από ένα χρόνο και από αυτούς ένας στους τέσσερες περισσότερα από είκοσι. Μόνο δε ένας στους  είκοσι είχε χρόνο νοσηλείας μικρότερο από 30  μέρες και μόνο ένας  στους δέκα μικρότερο από 90 μέρες.

Έχουν  πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και παραθέτω κάποιες από τις προβλέψεις   και τις  προτάσεις της  Ιατρικής Υπηρεσίας για 1440 από τους 1601 απογραφέντες αρρώστους  όπως π.χ.

* Να παραμείνουν  για  περαιτέρω νοσηλεία 105 από αυτούς , επειδή  προσδοκάται σύντομη ( ακόμη και σε λιγότερο από τρεις μήνες) ολοκλήρωση της θεραπείας τους και επιστροφή τους στο σπίτι τους.

* Να παραμείνουν προς νοσηλεία 292 ακόμη άρρωστοι επειδή «…για διαφόρους ιατρικά επιβαλλόμενους λόγους (…συχνές και απρόβλεπτες υποτροπές, ανθεκτικότητα στη θεραπεία κ.τ.λ.)έχουν ανάγκη ενδονοσοκομειακής ψυχιατρικής  νοσηλείας  για χρόνο απροσδιόριστο ,αλλά οπωσδήποτε μακρό, πάντως δε μεγαλύτερο του έτους.

 Αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής οι παρατηρήσεις της κλινικής μας σ’ αυτή τη πρόταση. Παρατηρούμε λοιπόν μεταξύ των άλλων «…Για 292 ασθενείς προτείνεται ουσιαστικά η νοσηλεία τους σε ψυχιατρικό άσυλο, δεδομένου ότι οι λόγοι που προβάλλονται δεν είναι κοινωνικοί, αλλά σχετίζονται με την ψυχική τους κατάσταση …ασφαλώς μπορούν να διατυπωθούν σοβαρές επιφυλάξεις για την ορθότητα αυτής της πρότασης λόγω, κυρίως του μεγάλου αριθμού ασθενών για τους οποίους διατυπώνεται . Η πραγματικότητα  πάντως αυτή επιβάλλει να ληφθεί σοβαρά υπόψη κατά την κατάρτιση των σχεδίων αναδιοργάνωσης των Υπηρεσιών του Νοσοκομείου μας , ίσως δε και γενικότερα».

Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουμε έστω και σήμερα τι απέγιναν οι 292 αυτοί άρρωστοι και εάν κάποιοι από αυτούς, και ποιοι,  διαβιώνουν τώρα σε εξωνοσοκομειακή δομή του Νοσοκομείου μας ή άλλη .

* Μεταξύ των προτάσεων της Ιατρικής Υπηρεσίας περιλαμβάνεται και η πρόταση να μεταφερθούν σε Ιδρύματα 432 συνολικά άρρωστοι , Κυρίως υπερήλικες και νοητικά υστερούντες .

Και σ’ αυτή την πρόταση , η κλινική μας μεταξύ των άλλων παρατηρεί ότι « ... Η συγκέντρωση όλων των νοητικά υστερούντων και όλων των υπερηλίκων σε ιδιαίτερα νοσηλευτικά τμήματα δεν είναι λύση χωρίς μειονεκτήματα .Ίσως  μάλιστα δημιουργήσει προβλήματα μεγαλύτερα των ήδη υφισταμένων…»

Νομίζω ότι θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να μάθουμε τι απέγιναν μετά από 21 χρόνια οι 432 αυτοί άρρωστοι.

Άλλα στοιχεία , συμπεράσματα ,παρατηρήσεις , επισημάνσεις και προτάσεις στο ιστολόγιό μου.