η λερος και το ψυχιατρειο της .ο ελληνικος και ο ξενος τυπος

Η Λέρος και το Ψυχιατρείο της. Ο ρόλος του Ελληνικού και του Ξένου Τύπου

ΕΝΑ

Όπως και άλλη φορά έχω επισημάνει έχει ευρέως επικρατήσει-αντιστάσεως μη ούσης – η λανθασμένη άποψη ότι το θέμα της Λέρου και των όσων συνέβαιναν στο Ψυχιατρείο της αναδείχτηκαν από δημοσιεύματα του ξένου τύπου ( π. χ. του Observer της 10^ης Σεπτεμβρίου 1989) και άλλων ξένων μέσων ενημέρωσης (π.χ το «Κανάλι 4 της Βρετανικής Τηλεόρασης τον Φεβρουάριο του 1990). Η αλήθεια δεν είναι αυτή . Η αλήθεια είναι ότι πολλά χρόνια πριν από τα δημοσιεύματα αυτά , και ο ελληνικός και ο ξένος τύπος έφερναν κατά καιρούς στο φως τα όσα αποτρόπαια συνέβαιναν εκεί .

Σε κάποια από αυτά τα δημοσιεύματα , που ανέσυρα από το χάος του προσωπικού μου αρχείου, θα αναφερθώ στη συνέχεια για την αποκατάσταση της αλήθειας ,αλλά και για διευκόλυνση όποιου θελήσει να ασχοληθεί με το θέμα στα πλαίσια μιας σοβαρής και εν τω βάθει ερευνητικής προσπάθειας ( π.χ. διδακτορικής διατριβής) που κατά τη γνώμη μου αξίζει να επιχειρηθεί .

Ως προς τον ρόλο του Τύπου , θετικό και αρνητικό, θα ανατρέξω σε ένα σχόλιο της αξέχαστης Έφης Σκλήρη ,( δημοσιευμένο στα «Τετράδια Ψυχιατρικής» στο Τεύχος 28-29 ,Ιανουάριος-Απρίλιος 1990), με το οποίο συμφωνώ απόλυτα και που αντιγράφω αυτούσιο και με τα δικά της αποσιωπητικά.)

Γράφει λοιπόν η Έφη: « Είναι αναμφισβήτητος ο ρόλος του Τύπου για τη διαμόρφωση της γενικότερης στάσης του κοινωνικού συνόλου απέναντι στη Λέρο, για την προβολή του προβλήματος , για την άσκηση πίεσης στους κυβερνητικούς παράγοντες…

Ο τρόπος προβολής του θέματος δεν ήταν πάντοτε αυτός που έπρεπε. Σε κάποια άρθρα οι κραυγαλέοι τίτλοι κρύβουν την αποστροφή και τον ρατσισμό απέναντι «στους τρελούς της Λέρου.. Υπάρχουν όμως και δημοσιογράφοι που στάθηκαν στο πλευρό των γιατρών που αγωνίζονταν να καταργηθεί αυτή η κόλαση. Τα άρθρα τους δεν απέβλεπαν στο να συγκινήσουν μόνο, αλλά απαιτούσαν από τους αρμόδιους να πάρουν θέση , να δώσουν λύσεις…

Οι εκάστοτε αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες κατά καιρούς συγκινήθηκαν , δεσμεύτηκαν εκτέθηκαν… Δεν έγινε μέχρι σήμερα τίποτα… Ο Τύπος εξακολουθεί να παίζει το ρόλο του.

Μια απλή περιπλάνηση στις σελίδες των εφημερίδων από το 1981 μέχρι σήμερα , μια φωτογραφική απεικόνιση άρθρων για τη Λέρο μπορεί να δείξει ίσως πολλά , όχι μόνο για το ρόλο του Τύπου, όχι μόνο για την αναξιοπιστία την ανακολουθία και το φαρισαϊσμό των κυβερνητικών παραγόντων από τότε μέχρι σήμερα ,αλλά και για τη στάση όλων εκείνων που άμεσα ή έμμεσα εμπλέκονται στη σοβαρή αυτή ιστορία , που δεν φαίνεται να έχει τέλος….».

Στα όσα γράφει η Έφη Σκλήρη ,θα ήθελα να προσθέσω και κάτι ακόμα. Ο Τύπος απευθυνόταν -και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί να απευθύνεται- σε ένα κοινό ελλιπώς πληροφορημένο, έμφοβο και εν αποστάσει από τον ψυχικά πάσχοντα . Τα φαινόμενα επομένως δεκαροθηρίας, κολακείας και τέρψης , του από συναισθηματική ακράτεια κατεχόμενου πλήθους δεν ήταν καθόλου σπάνια . Όμως υπήρξαν και δημοσιογράφοι άξιοι του λειτουργήματός τους που χειρίστηκαν το θέμα με δεοντολογικά άψογο τρόπο. Αυτοί κυρίως , αλλά και οι άλλοι, που παρά τα δεοντολογικά τους ολισθήματα παρουσίαζαν το πρόβλημα σε όλες τις ζοφερές του διαστάσεις , όχι μόνο άσκησαν πίεση στους; έχοντες εξουσία , αλλά και αφύπνισαν συνειδήσεις έντιμων ανθρώπων με προφανές έστω και απώτερο όφελος για τους πάσχοντες.( Και όχι μόνο για τους έγκλειστους στη Λέρο ,άλλα και στα άλλα Ψυχιατρεία ,όπου η κατάσταση δεν ήταν και πολύ καλλίτερη )

Παρουσιάζω σήμερα δημοσιεύματα των εφημερίδων «Ριζοσπάστης» ,«Ακρόπολις» και «Απογευματινής», όπως και την απάντηση της Διοίκησης του Ψυχιατρείου της Λέρου στο δημοσίευμα της «Απογευματινής"

Το ποιο παλιό δημοσίευμα που βρήκα στο αρχείο μου είναι ένα του «Ριζοσπάστη» με ημερομηνία «Κυριακή 15 Δεκέμβρη 1974» και τίτλο. « ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ ΠΟΝΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΡΑΤΕΊ ΣΤΑ ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΑ .Εικόνες που δεν μπορεί να υποπτευθεί καμιά ανθρώπινη φαντασία.

Το δημοσίευμα αυτό δεν αναφέρεται στη Λέρο , αλλά στα δύο άλλα μεγάλα ψυχιατρεία, το Δαφνί και το Δρομοκαϊτειο .Ας θυμηθούμε όμως ότι το Δαφνί υπήρξε ο κύριος τροφοδότης του Ψυχιατρείου της Λέρου και ότι τα κριτήρια ,που επικρατούσαν για τις μεταφορές των αρρώστων εκεί , ήταν αυτά που προσδιόριζαν εν πολλοίς και την περαιτέρω τύχη τους, όπως επίσης προσδιόριζαν και ποιο θα ήταν και το μέλλον και ποιος θα ήταν ο πραγματικός ρόλος του ψυχιατρείου της Λέρου που θα αναλάμβανε να τους «περιθάλψει»

Το πρώτο δημοσίευμα που βρήκα και αναφέρεται κατ’ ευθεία στη Λέρο και το Ψυχιατρείο της είναι της « Ακρόπολις της Κυριακής» με ημερομηνία 4 Οκτωβρίου 1981 .

Έχει τίτλο : Ο ΤΑΦΟΣ ΜΕ ΤΟΥΣ 1808 «ΝΕΚΡΟΥΣ» και υπότιτλο Παιδιά 6 χρονών και γέροι ξεχασμένοι από την οικογένειά τους ζουν μέσα στο εφιαλτικότερο στρατόπεδο. Το υπογράφει ο Γιώργος Καυκάς που χειρίζεται το θέμα με σεβασμό και σοβαρότητα. Αντιγράφω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα που δείχνει την όλη ζοφερή εικόνα , αλλά και κάποια αμυδρά σημάδια ελπίδας.

« Χίλιοι οκτακόσιοι οκτώ άνθρωποι με σαλεμένο το λογικό τους που σκοτώνουν , βγάζουν μάτια με σουγιάδες, τρώνε αυτιά , μύτες, τρώνε τις; ίδιες τους τια σάρκες, είναι δεμένοι με χοντρές αλυσίδες πολλοί, , παίζουν φλογέρα, ζωγραφίζουν , παίζουν θέατρο, απαγγέλουν ποιήματα του Ν. Καββαδία , οργανώνουν εκθέσεις και ζουν μόνοι τους χωρίς ένα συγγενή , είναι όλοι αυτοί που βρίσκονται κλεισμένοι στο μεγαλύτερο από πλευράς κλινών ελληνικό ψυχιατρείο στα Λέπιδα της Λέρου. Όταν ζήτησα την άδεια να επισκεφθώ τη μεγάλη αυτή αποικία των ψυχοπαθών , πολλοί με είπαν μαζοχιστή. Τι τα θες τώρα δεν πονάς που θα πας να χωθείς εκεί μέσα;. Εκεί είναι κόλαση . Τάφος για ζωντανούς. Είναι η «αίθουσα 6 του Τσέχωφ, είναι ο Καιάδας , το λιμάνι των αποκλήρων» Από τη σκοπιά του τα ίδια μου είπε και ο διευθυντής –ψυχίατρος κ .Ε. Μπαγκλέζος -Γιατί θέλετε να ταράξετε την ηρεμία μας; Γιατί δεν μας αφήνετε να κάνουμε τη δουλειά μας ; Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον Στράτο , που έπαιξε για χάρη μου αρκετή ώρα φλογέρα καμωμένη από ένα κομμάτι σωλήνα . Ποτέ μου δεν θα ξεχάσω τον ηθοποιό Ρ.Σαφά που έδωσε για μένα ένα ρεσιτάλ ηθοποιίας και υποκριτικής τέχνης , κάνοντάς με να σπαράξω από το κλάμα . Ποτέ δεν θα ξεχάσω τον τρελοφύλακα Στάθη Αρμενιάκο, το ζωγράφο της Λέρου που εκθέτει αυτές τις μέρες στη Ρόδο, τον πρόεδρο των νοσοκόμων Δ.Κωνσταντάρα, το γιατρό Μπαγκλέζο που έχουν αφιερώσει μαζί με τόσους άλλους τη ζωή τους για να δώσουν λίγη πνοή στα 1808 φυτά που έτυχε να χάσουν τα λογικά τους κι’ η μοίρα τους να τους φέρει «στο λιμάνι των αποκλήρων»

Ένα άλλο δημοσίευμα που βρήκα και αναφέρεται στη Λέρο και το Ψυχιατρείο της είναι της «Απογευματινής». Αναπτύσσεται σε τέσσερες συνέχειες: Στις 7, 12, 13 και 14 Απριλίου 1982 . Πρόκειται για ένα ρεπορτάζ της. Μ.Σπυριδογιαννάκη με φρικιαστικές φωτογραφίες του Δημ. Καλοπίση.

Η πρώτη δημοσίευση της 7^ης Απριλίου έχει τίτλο ΖΟΥΜ στο «λάκκο με τα φίδια» της Λέρου. Η ΑΠΟΘΕΩΣΗ ΤΗΣ ΦΡΙΚΗΣ. 1700 «πρώην άνθρωποι» τρώνε κόπρανα και πριονίδια , περπατάνε με τα τέσσερα, ουρλιάζουν σπαρακτικά και δεν έχουν καμιά ελπίδα να ξαναγυρίσουν στην κοινωνία των λογικών που τους τρέλανε

Η δεύτερη της Μεγάλης Δευτέρας 12 Απριλίου 1982 επιγράφεται; Ρεπορτάζ –Σοκ στο «Νησί της τρέλας» Αυτά τα θηρία υπήρξαν άνθρωποι. Απίστευτες εικόνες φρίκης από τη μαρτυρική ζωή των 1400 ψυχοπαθών της Λέρου που θυμίζουν Νταχάου και Σπιναλόγκα .

Η τρίτη δημοσίευση της Μεγάλης Τρίτης 13 Απριλίου 1982 έχει τίτλο: Ξοφλημένες οι τρελές της Λέρου. Δεν υπάρχει δικαίωση για τη γυναίκα που καταλήγει στο ψυχιατρείο σπρωγμένη από την καταπίεση και την ανισότητα.

Η τέταρτη δημοσίευση της Μεγάλης Τετάρτης 14 Απριλίου 1982 αναδεικνύει το διαχρονικό πρόβλημα της Λέρου, της σύνδεσης δηλαδή της οικονομίας της με την ύπαρξη του ψυχιατρείου και επιγράφεται: 1.700 τρελοί τρέφουν 6.500 κατοίκους . Που πάνε τα 700.000.000 κάθε χρόνο; Ως πότε θα ευνοούμε τις αποθήκες της τρέλας;

Λίγες μέρες μετά, η «Απογευματινή» δημοσιεύει απάντηση της Διοίκησης του Ψυχιατρείου. Το σχετικό δημοσίευμα επιγράφεται : Στο Γολγοθά των τρελών της Λέρου». «Ευτραφείς και ηλιοκαμένοι οι τρόφιμοι μας» λέει η Διοίκηση του ασύλου Λέρου μετά τις αποκαλύψεις της «Α».

Ιδού αυτούσια τα σχετικά δημοσιεύματα:

" Ριζοσπάστης " 15 Δεκέμβρη 1974