Πειραιάς 30 Νοεμβρίου 2017
Η Λέρος και το ψυχιατρείο της . Ο ελληνικός και ο ξένος
Τύπος.
ΤΡΙΑ
Συνεχίζω την αναφορά μου στα δημοσιεύματα του Τύπου σχετικά
με τη Λέρο και το Ψυχιατρείο της .Θα παρουσιάσω εδώ:
1 .Ένα ρεπορτάζ της
«Ελευθεροτυπίας» της 26ης
Νοεμβρίου του 1984, με τίτλο «
και βίλλες τώρα στο ψυχιατρείο της Λέρου», που υπογράφει η Μ.Νεοφωτίστου . Το δημοσίευμα της «Ελευθεροτυπίας»
περιλαμβάνει τις συνήθεις διακηρύξεις των εκάστοτε κυβερνόντων (τότε κυβερνούσε
το ΠΑΣΟΚ ) που θα φέρουν τα καλλίτερα στον καλλίτερο των κόσμων; ( π.χ. « Σε λεωφόρους ειρήνης και προόδου
δρομολογείται η Λέρος… με έργα υποδομής
και αναβάθμισης με κορωνίδα ένα έργο
κοινωνικής μέριμνας το Κρατικό Θεραπευτήριο Λέρου . «Ψυχή» ο έπαρχος Καλύμνου και γνωστός
ψυχίατρος, κ Δημήτρης Γερούκαλης..…ολοκληρώνονται οι εργασίες της πρώτης βίλλας
,όπου θα μένουν και θα «λειτουργούν» 20 άτομα . Τα εγκαίνια της τοποθετούνται
στις αρχές του Δεκέμβρη 1984…..
2. Ένα κείμενο της Έφης Σκλήρη που γράφτηκε την 1η
Μαΐου 1987 με τίτλο «παρά θιν ’ αλός»,
( το βρήκα δημοσιευμένο στα «|Τετράδια Ψυχιατρικής»- Τεύχος 28-29, Ιανουάριος
–Απρίλιος 1990) που σχολιάζει την «Ευρωπαϊκή
Συνάντηση Εργασίας για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» που πραγματοποιήθηκε στη Λέρο από 3-5 Μαΐου του
1987
Το κείμενο της Έφης
Σκλήρη παρά τους οξείς χαρακτηρισμούς και τις επισημάνσεις , αναμενόμενες από ένα ακμαίο μαχητικό πνεύμα , περιγράφει τα πράγματα στις αληθινές τους
διαστάσεις . Το μόνο που θα μπορούσα να
παρατηρήσω είναι ότι οι πράξεις και τα πρόσωπα που τις διέπραξαν πρέπει να
κρίνονται , λαμβανομένων υπόψη και των γενικότερων συνθηκών που επικρατούσαν
τότε και επίσης ότι οι άνθρωποι
δικαιούνται να μεταβάλλουν απόψεις ,όπως και τη πρακτική τους. Ως προς τους
αναφερόμενους Λυκέτσο, Σακελλαρόπουλο
και Τσιάντη, παρά τα όσα μπορεί να τους προσάψει κανείς, δεν μπορεί να
αμφισβητηθεί και το πολύ θετικό τους έργο εις όφελος των αρρώστων.
3. Ένα ρεπορτάζ της
Κυρίας Νανάς Νταουντάκη που δημοσιεύτηκε στα «Νέα» της 5ης Μαΐου
1987 Με τίτλο « Το αίσχος υπάρχει παρά
τις υποσχέσεις».
Η έγκριτη δημοσιογράφος ,που δίδαξε και διδάσκει
δημοσιογραφία και ήθος δίνει την ευκαιρία να ακουστεί η φωνή της «ομάδας των γιατρών που
εργάστηκαν στη Λέρο» . Και την ενισχύει και με το δικό της κύρος ,
αντιμετωπίζοντας με σοβαρότητα και αντικειμενικότητα το θέμα με ρεπορτάζ σε μια
εφημερίδα που υποστήριζε την «προοδευτική» (κατά την κρατούσα πολιτική
ορολογία) παράταξη ,που τότε κυβερνούσε. Γράφει λοιπόν μεταξύ των άλλων η κ. Νταουντάκη: και υπογραμμίζει
τις καταγγελίες της «ομάδας των γιατρών που εργάστηκαν στη Λέρο( Κ. Μωρόγιαννης, Δ. Γεωργιάδης , Σ. Τόλιας ,
Έφη Σκλήρη, Χ. Ιωαννίδης ,Ν. Δερδελάκου, Χ. Μαλαπάννης, και Γ. Τριανταφύλλου).
« Παρά
τις μεγαλόστομες διακηρύξεις της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Υγείας, στην
πράξη τίποτα δεν γίνεται προς την
κατεύθυνση της από-ασυλοποίησης. Αντίθετα , και παρά τις κυβερνητικές δηλώσεις του παρελθόντος « η
Λέρος ς είναι ένα αίσχος και πρέπει να κλείσει», το Άσυλο της Λέρου εξακολουθεί
να υπάρχει. Το υπουργείο σε αγαστή σύμπνοια με τους τοπικούς και κυβερνητικούς
παράγοντες εργάζεται συστηματικά προς την κατεύθυνση της συντήρησης του ασύλου,
εξαπατώντας κάθε ενδιαφερόμενο και δαπανώντας τεράστια ποσά γι’ αυτό» .
4. Ένα ρεπορτάζ της
εφημερίδας «Πρώτη» επίσης της 5ης Μαΐου 1987, με τίτλο «Ψυχιατρείο με ένα γιατρό» , που
υπογράφει η κ .Λώρα Πιπιλή και
που επίσης αναφέρεται στις καταγγελίες της «ομάδας των γιατρών που
εργάστηκαν στη Λέρο», που χαρακτηρίζουν
σε συνέντευξη Τύπου, φιέστα , την « Ευρωπαϊκή Συνάντηση Εργασίας για
τη Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση» που είχε πραγματοποιηθεί στη Λέρο τις προηγούμενες
μέρες.
5..Ένα ρεπορτάζ του Δημήτρη Μανιάτη (φαίνεται να δημοσιεύτηκε στην «Εβδόμη» της 10ης Μαΐου 1987) και
αναφέρεται επίσης στη ίδια συνέντευξη
Τύπου. Έχει
τίτλο: ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟ ΑΣΥΛΟ ΛΕΡΟΥ και
αναφέρεται σε επίσημες δηλώσεις του τότε
Υπουργού Υγείας Γιώργου Γεννηματά που
είχε χαρακτηρίσει «Βαστίλλη» το Ψυχιατρείο της Λέρου . Και που σημειώνει:
«Έχουν περάσει τρία χρόνια από την έκρηξη Γεννηματά … αλλά αυτή η αποθέωση της
φρίκης …εξακολουθεί να υπάρχει.»
7. Κάποια άλλα
ρεπορτάζ που φαίνεται να δημοσιεύτηκαν στις εφημερίδες «Αυγή», «Νέα» και
«Ελευθεροτυπία» και σχετίζονται επίσης
με την γνωστή «Συνάντηση Εργασίας για την Ψυχιατρική
Μεταρρύθμιση» που είχε πραγματοποιηθεί
στη Λέρο. Περιλαμβάνουν τις καταγγελίες της «Ομάδας των γιατρών που εργάστηκαν στη
Λέρο», δηλώσεις του τότε Υπουργού Υγείας
Γ.Α. Μαγκάκη ( ..στόχος του υπουργείου είναι να κλείσει το Άσυλο της
Λέρου…) και επίσης δηλώσεις του καθηγητή Ψυχιατρικής Κώστα Στεφανή με το γνωστό εξισορροπητικό
του πνεύμα ( …Το άσυλο που αναπτύχθηκε
ως θεσμός κοινωνικής προστασίας εκθέτει σήμερα ηθικά την κοινωνία που το
συντηρεί . Πιστοποιεί το χαμηλό επίπεδο συλλογικής ευθύνης και κοινωνικής αλληλεγγύης . Όμως για να
καταργηθεί η «Λέρος» , η δικιά μας και οι ξένες που εξακολουθούν να λειτουργούν και στην Εσπερία δεν αρκεί η καλή πρόθεση
ούτε η άγονη και κραυγαλέα ρητορική . Χρειάζεται μεθοδευμένη προσπάθεια…)
8. Ένα της «Ελευθεροτυπίας» της 14ηης Μαΐου του 1987 που
υπογράφει ο Κώστας Καζακόπουλος με τίτλο
«Αποστολή στη Λέρο- μια συγκλονιστική
έρευνα στο «σκουπιδοτενεκέ» των ψυχιατρείων».
Αναφέρεται και αυτό στη ίδια
συνάντηση ειδικών που έγινε στη Λέρο . Γράφει , μεταξύ άλλων : «Στην όμορφη Λέρο
…εκατόν εξήντα Έλληνες σύνεδροι , ψυχίατροι ,επιστήμονες, νοσηλευτικό και
διοικητικό προσωπικό και σαράντα ξένοι
επίσημοι της ΕΟΚ, εμπειρογνώμονες και ψυχίατροι
επί τρεις μέρες συζήτησαν , παρουσίασαν εργασίες και εμπειρίες , έκαναν
προτάσεις και αντάλλαξαν απόψεις πάνω στο θέμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης…» Στη συνέχεια δίνει μια πιστή εικόνα των όσων συνέβησαν στο
«συνέδριο» ( Σίγουρα τάραξε τα
λιμνάζοντα νερά… .ταρακούνησε συνειδήσεις …Λίγοι έφθασαν μέχρι τους «γυμνιστές» , τους «χεζάδες» και τους «επικίνδυνους»… πέρα από τους
φρεσκοβαμμένες εγκαταστάσεις και τα καλογυαλισμένα λόγω επιθεώρησης παρκέ, που
παρ’ όλα αυτά ανέδυαν τη μπόχα της καθημερινής πραγματικότητας της αποθήκευσης
ανθρώπων…» Το
άρθρο αναφέρεται τέλος σε σχετικές
δηλώσεις του τότε υπουργού Υγείας Γ. Α.
Μαγκάκη, της τότε υφυπουργού Σύλβα
Ακρίτα, του μητροπολίτη Νεκτάριου, του διευθυντή του Ευρωπαϊκού Ταμείου
Σταμπένωφ, του Ίβορ Μπράουν και άλλων ,
που όλοι τους σχεδόν είπαν αυτά τα
ανούσια ,που λόγω της θέσης και της ιδιότητας που είχαν ήταν αναμενόμενο να
πουν, όπως δυστυχώς διδάσκει το παρελθόν
και το παρόν ,και φοβάμαι και το μέλλον. ( τα πλήρη κείμενα στο ιστολόγιό μου).
9. Αναδημοσιεύω τέλος ένα δημοσίευμα του «Οικονομικού
Ταχυδρόμου» της 31ης
Δεκεμβρίου 1987 με τίτλο «Στη Λέρο
αποδεικνύεται ότι η Ελλάδα δεν είναι χώρα πολιτισμένη» , που περιλαμβάνειι ένα άρθρο του Μπόμπ Γκρόουβ , που δημοσιεύτηκε στο Τεύχος Οκτώβριου
Νοέμβριου 1987 του βρετανικού περιοδικού «Open-Mind». Αντιγράφω εδώ
κάποια αποσπάσματα του άρθρου αυτού που παρουσιάζει μια πιστή εικόνα της όλης
κατάστασης, αναφερόμενο και αυτό στο «Συνέδριο» του Μαΐου 1987, και που συνιστώ
εκθύμως να διαβαστεί ολόκληρο.
«Στην αρχαία Ελλάδα η είσοδος στον Άδη… βρισκόταν … στην Πελοπόννησο.
Στη σύγχρονη Ελλάδα βρίσκεται στη Λέρο…
Σ’ αυτό το σύγχρονο Κάτω Κόσμο ,
οι χαμένες ψυχές γυμνές ή ντυμένες με
γκρίζους άμορφους χιτώνες , είναι 1300 άνδρες, γυναίκες και παιδιά … που έχουν
σταλεί στο νησί για να λησμονηθούν… Το συνέδριο έγινε στο μεγαλύτερο νυκτερινό
κέντρο του νησιού και άρχισε με τα συνηθισμένα είδη ομιλιών από τους οργανωτές… Σ’ ένα μακρύ λόγο γεμάτο
ρητορεία και καλές προθέσεις ο υπουργός κατέστησε σαφές ότι το πρόγραμμα
βελτιώσεων στη Λέρο είχε μπει τώρα για τα καλά στο δρόμο του… ο δήμαρχος.... είπε ότι ως Πρόεδρος του ιδρύματος ήταν
ευχαριστημένος από την πρόοδο… Μέχρι να έλθει ο ισχυρότερος κλονισμός στην αρχή
της απογευματινής συνεδρίασης , αφού είχε φύγει ο υπουργός και οι αξιωματούχοι
του. Ο Καθηγητής Browne σηκώθηκε και είπε ότι
η επίσκεψή του στο ίδρυμα του είχε δείξει όχι απλώς έλλειψη προόδου , αλλά και
ότι η κατάσταση ήταν τώρα χειρότερη από τότε που την είχε δει τρία χρόνια πριν…
Ακούγοντας τις ιστορίες και βλέποντας τα χλωμά πρόσωπα των συναδέλφων εκείνων
που είχαν επισκεφτεί το ίδρυμα ,νομίζω ότι όλοι οι ξένοι σύνεδροι ήταν
αμφιταλαντευόμενοι αν θα έπρεπε να πάνε οι ίδιοι ή όχι .Εγώ ήμουν
αναποφάσιστος. Πολλά χρόνια επιμονής στο
ότι τους ανθρώπους για τους οποίου ήμουν υπεύθυνος δεν θα πρέπει να τους μεταχειρίζονται σαν να
βρίσκονται σε ζωολογικό κήπο, μ’ έκαναν να αμφιβάλλω για την ηθική μιας τέτοιας
επίσκεψης. Εβάδιζα αργά στο νησί απολαμβάνοντας τον ήλιο και τα αγριολούλουδα,
αλλά αυτά δεν μπορούσαν να με βοηθήσουν στις σκέψεις μου. Είναι ένα περίεργο παράδοξο ότι τα στοιχεία της
κόλασης και του παραδείσου μπορούν να συνυπάρξουν τόσο κοντά το ένα στο άλλο
.Οι ίδιοι οι φύλακες έχουν - ή
τουλάχιστο είχαν- το είδος της
αθωότητας που στην αρχή ,τούς επέτρεπε
να μην έχουν καμιά αμηχανία, και μάλιστα να είναι υπερήφανοι για τον τρόπο που
έφερναν σε πέρας τις ευθύνες τους.
«Είναι ακριβώς σαν να φυλάνε ζώα πραγματικά», είπε ένας από αυτούς ,και μιλούσε
σαν βοσκός και όχι με σκληρότητα. Το
συνέδριο τελείωσε μέσα σε ατμόσφαιρα
πλασματικής ομαλότητας: πανηγύρια και δημοτικοί χοροί, συγχαρητήρια για τα
κείμενά μας , άφθονες ευχαριστίες που ήλθαμε να μοιραστούμε τη σοφία μας , και
τα δικά μας προσεκτικά προετοιμασμένα
μηνύματα συμπάθειας συνδυασμένα με αισιοδοξία και καλή θέληση. Η
τελευταία μέρα ήταν για περιήγηση…
Ανεβήκαμε στον τελευταίο όροφο όπου προφανώς είχε γίνει καθαριότητα . Παρ’ όλα
αυτά , τα υγρά δάπεδα, και η αποπνικτική δυσωδία από ούρα έδειχναν πολύ καθαρά
τι συνθήκες επικρατούσαν εκεί όταν δεν αναμένονταν επισκέπτες … Σ’ ένα διπλανό
δωμάτιο υπήρχαν τέσσερα σώματα κουλουριασμένα
σε εμβρυακή κατάσταση με τα χέρια
πάνω από τα αυτιά… .Η σκηνή ήταν σαν πίνακας του Μπος .Καθισμένος στο τσιμέντο
της αυλής ή περιτριγυρίζοντας υπήρχαν
γυμνές και μισόγυμνες μορφές και στο
κέντρο ένα τραπεζάκι με ρόδες που περιείχε τα πιο φρικτά πιάτα φαγητού. Οι
φύλακες με τις υψηλές λαστιχένιες μπότες ασχολούντο με το να ταΐζουν τους ανθρώπους αυτούς , ακολουθώντας τους γύρω
στην αυλή με κουτάλια και πιάτα . Ένας άντρας κάθισε καμπουριασμένος σε μια
γωνία παίζοντας με μια τεράστια στύση. Άλλοι κείτονταν γυμνοί σε εμβρυακή
στάση.. Ούτε καν γίναμε αντιληπτοί από τους κατοίκους της αυλής κι’ εγώ ξαφνικά
σκέφτηκα τους προηγούμενους ενδοιασμούς μου. Τώρα φαίνονταν απλώς άσχετοι γιατί
στους ανθρώπους αυτούς δεν είχε μείνει καμιά αξιοπρέπεια για να χάσουν και
αισθάνθηκα αηδιασμένος και θυμωμένος ταυτόχρονα και αντιλήφθηκα ότι τέτοια
απατηλή λεπτότητα μπορούσε να κρατήσει τέτοιες σκηνές κρυμμένες για πάντα…. Μια
γυναίκα σήκωσε κάτι που έμοιαζε με τυφλό μωρό και μας το έδειξε γεμάτη
υπερηφάνεια και στοργή. Λέγει ότι είναι πέντε ετών , είπε ο διερμηνέας . Η
γυναίκα έβαλε πάλι το παιδί στο κρεβάτι όπου κειτόταν ακίνητο με τον αντίχειρα
στο στόμα- ένα μικρό κομματάκι ανθρωπότητας ολότελα αποκλεισμένο από την ανθρώπινη επαφή». … Και ο
συγγραφέας του άρθρου καταλήγει.: Πως συνέβησαν όλα αυτά;. Καμιά μεμονωμένη
ομάδα ανθρώπων , είτε είναι του ιατρικού επαγγέλματος , είτε της κυβέρνησης δεν μπορεί να θεωρηθεί
εξ ολοκλήρου υπεύθυνη και ασφαλώς όχι οι κάτοικοι της Λέρου. Μια συνέργια για
πολλά χρόνια μεταξύ Κυβέρνησης , ψυχιάτρων και οικογενειών για να κρύψουν τα
προβλήματα έχει οικοδομήσει το ίδρυμα και το νοσοκομείο.. Η απόλυτη άγνοια το
διατήρησε και ανέπτυξε ένα καθεστώς εντελώς τρομακτικής απανθρωπιάς. Όποιες και
εάν είναι οι αιτίες, τα μέρη είναι τώρα παγιδευμένα σε μια κατάσταση όπου η αλλαγή εμφανίζεται να είναι κοντά στο
ακατόρθωτο…. Πρώτα ,όμως , ο λαός της Ελλάδας και η κυβέρνησή του πρέπει να
αντιμετωπίσουν με όλη τη ταπεινοφροσύνη και με πλήρη αναγνώριση των δικών μας
αδυναμιών στη θεραπεία ατόμων με
διανοητικές αναπηρίες και ψυχικά προβλήματα, το γεγονός ότι η συνέχιση του
καθεστώτος θεραπευτικής αγωγής της Λέρου
δεν είναι αποδεκτή σε μια πολιτισμένη χώρα.
Αυτούσια τα σχετικά ντοκουμέντα
ΜΟΙΡΑΣΕ ΤΟ:
Facebook
0 σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΥΒΡΙΣΤΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ ΘΑ ΔΙΑΓΡΑΦΟΝΤΑΙ